Thương mại điện tử Tiki đã trở thành cái tên quen thuộc đối với khách hàng khi muốn mua sắm online.
Tiki là một trong những nền tảng thương mại điện tử lớn mạnh top 2 Việt Nam và top 6 tại Đông Nam Á. Với một hệ sinh thái thương mại bao gồm hàng loạt các sản phẩm và dịch vụ như logistics, ticketbox, đơn vị bán lẻ tiki trading cùng sàn thương mại điện tử với 10 triệu sản phẩm đến từ 26 ngành hàng khác nhau, Tiki là một trong những lựa chọn hàng đầu của khách hàng khi thực hiện mua sắm online. Vậy điều gì đã làm nên thương hiệu uy tín này, quá trình phát triển của thương mại điện tử Tiki đã trải qua những gì? Hãy cùng khám phá dưới bài viết này.
Mục lục
Sơ lược về Tiki
Thành lập từ 3/2010 với khởi đầu là doanh nghiệp cung cấp các sản phẩm bán sách trực tuyến. Trải qua 10 năm với hàng loạt các thay đổi trong mô hình kinh doanh cũng như công nghệ và sự phát triển về nhân sự, giờ đây Tiki trở thành nhà bán lẻ trực tuyến đa ngành hàng đầu tại Việt Nam với 26 ngành hàng khác nhau, trong đó sách là vẫn là ngành hàng nhận diện chính của thương hiệu. Dịch vụ thương mại điện tử tiki hiện nay đang phát triển với tốc độ chóng mặt, Tiki đạt được tỷ lệ hài lòng cao nhất đến từ khách hàng và tỷ lệ hoàn vốn thấp nhất do khả năng kiểm soát chuỗi cung cấp hợp lý, hợp tác với các nhãn hiệu lớn đến khâu quản lý kho, hậu cần, thanh toán,… Với hàng loạt các thành tích đạt được như đứng top 4 thương hiệu tạo dấu ấn trên mạng xã hội 2016, hội sách online lớn nhất Việt Nam, lọt Top 1 nơi làm việc tốt nhất Việt Nam trong ngành Internet/E-commerce 2018 (Anphabe bình chọn), Top 50 nơi làm việc tốt nhất châu Á 2019 (HR Asia bình chọn).
Sự phát triển của Tiki cũng đánh dấu một bước chuyển mình mạnh mẽ trong thói quen của người sử dụng khi dần dần khách hàng chuyển sang việc mua sắm online do tiết kiệm được thời gian, thanh toán thuận tiện, có thể so sánh giá cả các sản phẩm, giao hàng tận nơi và giao hàng bất cứ lúc nào,… Trong bài viết này, chúng ta sẽ nhìn lại quá trình 10 năm xây dựng nền tảng thương mại điện tử của Tiki.
Mô hình thương mại điện tử B2C của Tiki
B2C (Business to Customer) là một mô hình đầu tiên Tiki sử dụng trong việc kinh doanh thương mại điện tử. Với mô hình này, Tiki sẽ là phân phối trực tiếp các sản phẩm, có nghĩa là Tiki sẽ trực tiếp lấy hàng, lưu trữ tại kho, đồng thời chịu trách nhiệm kiểm tra về chất lượng sản phẩm và là đơn vị trực tiếp phân phối sản phẩm đến tay khách hàng.
Vào đầu năm 2017, Tiki đã chuyển sang mô hình Marketplace thay thế cho một phần mô hình B2C của Tiki trước đó, về cơ bản thì đây là mô hình hoàn thiện của B2C, nghĩa là thay vì Tiki trực tiếp phân phối các mặt hàng và chịu trách nhiệm cho toàn bộ các khâu vận chuyển hàng hóa và kiểm soát chất lượng thì giờ đây, Tiki đang dần trở thành một sàn giao dịch thương mại điện tử nơi các thương hiệu lớn có thể đăng trực tiếp các sản phẩm của mình lên cửa hàng online của họ, nhờ đó mà số lượng các ngành hàng của Tiki đa dạng hơn rất nhiều. Mô hình kinh doanh của Tiki hiện đang có hai phần, một là các sản phẩm do chính Tiki phân phối (Tiki trading), hai là các sản phẩm do các thương hiệu khác hợp tác cùng Tiki (sàn thương mại điện tử Tiki).
Quá trình xây dựng nền tảng thương mại điện tử của Tiki
Nền tảng Magento
Magento là nền tảng đầu tiên mà Tiki sử dụng để phát triển mô hình kinh doanh thương mại điện tử đầu tiên của doanh nghiệp. Từ năm 2010 đến 2015, Magento là nền tảng chính duy trì sự hoạt động của Tiki. Magento cung cấp dịch vụ backend office nơi Tiki có thể đăng các sản phẩm, vận hành đơn hàng, chăm sóc khách hàng cùng storefront nơi khách hàng của Tiki có thể tìm kiếm, xem và thực hiện các giao dịch mua hàng. Có thể nói, Magento đóng một vai trò cực lớn trong việc phát triển hệ thống của Tiki và giúp cho Tiki tiết kiệm một lượng lớn các tài nguyên phần mềm cùng với các kiến thức mô hình dữ liệu EAV, giỏ hàng, đơn hàng, khuyến mãi, cách thiết kế và tổ chức dữ liệu.
Nền tảng Talaria
Theo thời gian cùng với sự phát triển của TIKI, số lượng truy cập và vận hành cũng tăng lên. Magento bắt đầu không đáp ứng các yêu cầu về hiệu suất, đặc biệt là khi lượng truy cập tăng đột ngột. Talaria – một framework đã được phát triển bắt đầu từ cuối năm 2014, cho đến đầu năm 2015 đã thay thế một phần của Magento cho phần front office để xử lý các quyền truy cập của khách hàng. Tất cả các hoạt động tại front office từ trình duyệt, chế độ xem sản phẩm, đến đặt hàng đều sẽ diễn ra trên Talaria. Talaria cũng chịu các tác động bởi thiết kế của Magento nhưng được làm đơn giản hơn. Các mô hình Eav để quản lý sản phẩm, Sales Order vẫn tương tự như mô hình Magento. Về mặt kiến trúc, Talaria có sự thay đổi lớn nhất là sử dụng MongoDB cho phía read site. Trong khi đó, các hoạt động phía backend vẫn do Magento đảm nhiệm, điều này đòi hỏi phải có một quy trình đồng bộ hóa dữ liệu giữa hai hệ thống để đảm bảo hoạt động vận hành tốt nhất cho cả hệ thống.
Nền tảng Logistic
Tại thời điểm đầu năm 2013, các hoạt động vận hành TIKI bắt đầu mở rộng sang quản lý vận hành kho, hậu cần và kế toán. Mô hình kinh doanh chính của Tiki là bán lẻ và điều này sẽ phát sinh các hoạt động quản lý kho và hoạt động hậu cần. TIKI bắt đầu triển khai hệ thống ERP dựa trên Open ERP – Odoo. Trong 5 năm, hệ điều hành liên tục được nâng cấp và mở rộng, bổ sung thêm nhiều hệ thống hậu cần để hoàn thành công việc và cho đến nay từ 1 kho, Tiki đã mở rộng lên 8 kho trên toàn quốc, quản lý xử lý hàng triệu đơn vị sản phẩm mỗi năm, cung cấp dịch vụ giao hàng phức tạp như giao hàng 2h.
Hệ điều hành này là cốt lõi của tất cả các hoạt động vận tải Tiki,. Bằng cách tổ chức khéo léo, dựa trên các nền tảng nguồn mở kết hợp với các giải pháp tự thiết kế , hơn 30 kỹ sư đã xây dựng toàn bộ hệ thống từ đầu. Nền tảng đã đáp ứng việc mở rộng kinh doanh, thay đổi và nâng cấp trong 5 năm qua, tạo ra một giá trị cạnh tranh khác trong dịch vụ giao hàng Tiki.
Nền tảng Marketplace
Từ cuối năm 2016 đầu năm 2017, Tiki bắt đầu chuyển đổi mô hình kinh doanh từ bán lẻ sang thị trường thương mại điện tử Tiki. Vào tháng 3 năm 2017, TIKI chính thức mở nền tảng thương mại điện tử cho người bán tham gia kinh doanh trên hệ thống. Đó là một sự chuyển đổi lớn đã thay đổi toàn bộ mô hình hoạt động của Tiki . Hệ thống TIKI không chỉ phục vụ chính các sản phẩm do Tiki phân phối, mà giờ đây cho phép các thương hiệu bên ngoài chạy tham gia kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử Tiki. Điều này làm cho hoạt động quản lý trở nên phức tạp hơn rất nhiều. Người bán tham gia vào tất cả các giai đoạn của hệ thống, từ quản lý sản phẩm, thực hiện đơn hàng, giao hàng, kiểm kê, đến kiểm soát tài chính và thanh toán nợ. Năm 2018, số lượng sản phẩm trên Tiki tăng hơn 5 lần từ gần 200 nghìn sản phẩm đến hơn một triệu sản phẩm, với hơn 90% người bán sản phẩm.
Sự bùng nổ trong kinh doanh, dẫn đến toàn bộ nền tảng của Tiki phải thay đổi. Nó cũng đánh dấu bước chuyển mình lớn khi nền tảng thương mại Tiki tiếp tục được chia thành các nền tảng chuyên biệt hơn theo mô hình định hướng dịch vụ: như Dịch vụ người bán – quản lý người bán, Hệ thống quản lý danh mục – quản lý doanh nghiệp, Hệ thống quản lý đơn hàng – Quản lý hoạt động kinh doanh và hàng chục dịch vụ kinh doanh khác. Sự tách biệt này cũng là điểm nổi bật của tất cả các hệ thống thương mại điện tử trên thế giới.
Nền tảng tích hợp
Việc mở rộng hệ thống tạo ra hàng trăm dịch vụ với hàng ngàn chức năng hoạt động ngày càng trở nên phức tạp. Việc trao đổi và tích hợp dữ liệu giữa các hệ thống là rất quan trọng để đảm bảo toàn bộ hệ thống thương mại điện tử Tiki hoạt động. Dữ liệu cần đảm bảo tính chính xác xuyên suốt từ front office đến back office, từ sản phẩm đến đơn hàng, giao hàng, tài chính, kế toán
Các giải pháp tích hợp đã được Tiki triển khai sớm, dựa trên các công nghệ như RabbitMQ, ActiveMQ. Từ giữa năm 2017, Tiki đã bắt đầu triển khai giải pháp tích hợp dựa trên Kafka và nắm bắt cơ chế thay đổi dữ liệu dựa trên MySQL, Postgresql. Hàng chục triệu dữ liệu thay đổi mỗi ngày trên toàn hệ thống đang truyền trực tiếp tới Kafka. Kafka trở thành một messagebus – trung chuyển dữ liệu giữa các hệ thống khác nhau, tạo ra các phương thức phát triển ứng dụng đa dạng, linh hoạt, mở rộng hệ thống một cách dễ dàng.
Nền tảng Data
Hoạt động xây dựng kho dữ liệu Tiki bắt đầu vào khoảng 2015-2016. Nhưng hệ thống báo cáo không đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp, và cũng không đủ ổn định khi lượng dữ liệu tăng lên. Trong nửa đầu năm 2017, các báo cáo gần như rơi vào tình trạng khủng hoảng, các bộ phận kinh doanh phải yêu cầu truy cập trực tiếp vào cơ sở dữ liệu giao dịch để tự báo cáo, hệ thống bảng điều khiển liên tục bị gián đoạn và không ổn định.
Từ cuối năm 2017 đến đầu năm 2018, dữ liệu dần dần được thu thập vào kho dữ liệu, sử dụng nền tảng đám mây Google Bigquery. Cùng với nền tảng tích hợp dựa trên Kafka, việc tích hợp dữ liệu giữa cơ sở dữ liệu giao dịch và kho dữ liệu đạt được mức gần thời gian thực. Báo cáo kinh doanh trước đây mất hàng giờ, thậm chí nửa ngày để tổng hợp, giờ đây có thể được cập nhật trong vòng 10 phút. Dữ liệu được trực quan hóa dễ dàng, giúp các bộ phận kinh doanh ở tất cả các cấp nhanh chóng nắm bắt tình hình và đưa ra quyết định kịp thời. Cũng như xây dựng các dịch vụ giá trị gia tăng như CRM, Tối ưu hóa tiếp thị.
Nền tảng DevOps
Với hơn 100 kỹ sư, hàng trăm dịch vụ và hàng ngàn ứng dụng máy chủ, DevOps đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đảm bảo quá trình xây dựng và phát triển phần mềm của Tiki. Tại Tiki, mã nguồn của các hệ thống được quản lý tập trung sử dụng GitHub và các công cụ Jenkin, docker, kubernetes, rancher để triển khai và quản lý. Bất cứ lúc nào, bất kỳ dịch vụ nào cũng có thể tích hợp và triển khai mã nguồn trên các môi trường từ User Acceptance Testing đến Production. Điều này có ý nghĩa rất lớn, đảm bảo tốc độ phát triển, tính năng phát hành của tất cả các đội nhóm đang hoạt động trên thương mại điện tử Tiki.
Nền tảng Infrastructure
Đây là nền tảng của nền tảng đảm bảo cung cấp đủ tài nguyên tính toán cho tất cả các hệ thống thương mại điện tử Tiki. Với hàng trăm dịch vụ, hàng ngàn ứng dụng máy chủ lưu trữ và xử lý hàng trăm dữ liệu mỗi ngày. Từ một vài máy chủ ban đầu, Tiki đã dần dần xây dựng cơ sở hạ tầng để lưu trữ cơ sở dữ liệu, ảo hóa với chi phí tối ưu, đáp ứng lưu lượng lớn đặc biệt là vào các mùa mua sắm lớn cuối năm. Xây dựng cơ sở hạ tầng cho hệ thống thương mại điện tử vô cùng phức tạp, bởi vì các đặc điểm cụ thể đòi hỏi tính ổn định cao và thống nhất dữ liệu nhưng vẫn phải đáp ứng hiệu suất cao, lưu lượng lớn. Đặc biệt là phải đáp ứng được độ co giãn lớn, vì lưu lượng truy cập cao bất thường của các hoạt động mua sắm là không thể đoán trước.
Với 10 năm phát triển, nền tảng công nghệ Tiki đã dần thay đổi, phát triển và mở rộng liên tục để đáp ứng nhu cầu kinh doanh. Đó là một quá trình dài của quá trình phát triển, với sự đóng góp trí tuệ của hàng trăm kỹ sư trong những năm qua. Bài học lớn nhất của Tiki là ứng dụng thông minh các nền tảng nguồn mở như Magento, Odoo và cách phát triển phần mềm linh hoạt, hiệu quả để sử dụng một tài nguyên nhỏ, từ đó dần dần phát triển hệ thống với tốc độ tương tự.
Magenest – Giải pháp One-stop Solution
Các mã nguồn mở như Magento hay Odoo luôn là những nền tảng ưu tiên hàng đầu cho việc phát triển các kênh thương mại điện tử và đem lại thành công cho các thương hiệu như Tiki.
Và chúng tôi, Magenest – tự hào là đơn vị cung cấp các giải pháp toàn vẹn (One-stop Solution) đảm bảo sự tối ưu hóa các vận hành trên nền tảng thương mại điện của khách hàng. Là đối tác của hàng loạt các thương hiệu lớn như Heineken, Trung Nguyên Legend, Universal Music Group, Mobile Phone,… Magenest luôn đồng hành trên mọi hành trình chinh phục thành công cùng khách hàng.
Liên hệ với Magenest ngay hôm nay để được hỗ trợ và tìm hiểu sâu hơn về các giải pháp mà chúng tôi cung cấp cho doanh nghiệp.
Đọc thêm: Bí mật thành công của những doanh nghiệp, thương hiệu lớn
